Ba chỉ số chứng khoán lớn của Mỹ đã trải qua đợt bán tháo tồi tệ nhất kể từ tháng Tư, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn dài tăng vọt hàng chục điểm cơ bản chỉ trong một ngày và chỉ số đồng USD giảm mạnh gần 50 điểm chỉ trong một ngày - đối với Phố Wall, thứ Tư chắc chắn là một ngày giao dịch khác được đánh dấu bởi "ba đợt bán tháo" trên thị trường cổ phiếu, trái phiếu và ngoại hối. Giữa biển đỏ, trái phiếu kho bạc Mỹ một lần nữa trở thành "tâm chấn" của toàn bộ thị trường tài chính...
Như chúng tôi đã cảnh báo hôm qua, sau khi cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm của Nhật Bản bị đón nhận lạnh nhạt vào thứ Ba, kết quả phát hành yếu kém của trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 20 năm vào thứ Tư một lần nữa đổ bóng lên thị trường toàn cầu, khiến các nhà đầu tư phải chuyển sang lập trường phòng thủ.
Vấn đề nằm ở chỗ khi trái phiếu chính phủ, vốn được coi là tài sản trú ẩn an toàn, trở thành nguồn gốc của sự lo lắng gia tăng trên thị trường, đợt bán tháo này có ý nghĩa đáng lo ngại hơn. Điều này đặc biệt đúng khi "nhân vật chính" là trái phiếu kho bạc Mỹ.
(Chỉ số S&P 500 giảm mạnh sau cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm của Mỹ)
Như chúng tôi đã giới thiệu vào ngày hôm trước,cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm của Mỹ vào thứ Tư là cuộc đấu giá trái phiếu dài hạn đầu tiên kể từ khi Moody's tước bỏ xếp hạng Aaa của Mỹ vào tuần trước. Cuối cùng, cuộc đấu giá đã kết thúc với những con số ảm đạm mà không ai muốn thấy:Lợi suất trúng thầu cao nhất của đợt phát hành này đạt 5,047%, lần thứ hai trong lịch sử lợi suất trúng thầu vượt quá 5%. Con số này cao hơn khoảng 1,2 điểm cơ bản so với lợi suất trước đấu giá là 5,035%, đại diện cho mức chênh lệch phần đuôi lớn nhất trong gần sáu tháng. Trong khi đó, tỷ lệ đấu thầu/trúng thầu cũng giảm từ mức trung bình sáu tháng là 2,57 xuống còn 2,46.
Dự kiến cuộc đấu giá trái phiếu kho bạc Mỹ đầu tiên sau khi mất toàn bộ xếp hạng AAA sẽ có nhu cầu yếu. Trên thực tế, tình hình luôn tương tự - các nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới sẽ mua trái phiếu kho bạc, với câu hỏi duy nhất là về giá cả. Phí bảo hiểm lợi suất mà các nhà giao dịch yêu cầu vào thứ Tư cao hơn đáng kể so với dự kiến và thị trường đã phản ứng tương ứng.
"Thị trường trái phiếu đang gửi tín hiệu cảnh báo đến các nhà hoạch định chính sách rằng các vấn đề về tính bền vững tài chính không thể bị bỏ qua trong thời gian dài nữa", Priya Misra, một nhà quản lý danh mục đầu tư tại J.P. Morgan Asset Management. "Đây không chỉ là thị trường trái phiếu; những lo ngại này hiện đang làm giảm tâm lý chấp nhận rủi ro, bao trùm lên thị trường chứng khoán và cũng bắt đầu thu hút sự chú ý của thị trường tín dụng."
Sự lãng phí tài chính của Washington vẫn là nguyên nhân chính khiến các nhà đầu tư trái phiếu lo lắng.Các nhà phân tích không liên kết chính trị cho rằng dự luật cắt giảm thuế do Tổng thống Mỹ Trump đề xuất có thể làm tăng thêm 2.000 tỷ USD đến 5.000 tỷ USD vào khoản nợ liên bang 36.000 tỷ USD trong thập kỷ tới.
Cuộc đấu giá trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 20 năm đã làm bùng nổ thị trường trái phiếu, nhưng thị trường thu nhập cố định đã sớm sôi sục với những căng thẳng tiềm ẩn vào đầu tuần.Thuế quan, kích thích tiền tệ, nợ tăng, kỷ luật tài chính lỏng lẻo, rủi ro chính sách gia tăng, lạm phát cứng đầu và kỳ vọng lạm phát tăng cao - tất cả những yếu tố này đều rõ ràng khiến các nhà đầu tư toàn cầu ngần ngại gia tăng "thời hạn" hoặc mua trái phiếu dài hạn.
Xét rằng ông Trump vừa phát động một cuộc chiến thương mại toàn cầu liều lĩnh và cố gắng lật đổ trật tự kinh tế toàn cầu trong 80 năm qua, các quốc gia khác đang đánh giá lại lượng tài sản bằng đồng USD mà họ nắm giữ và "bán Mỹ" đã dần trở thành chủ đề chiếm ưu thế trên thị trường vốn toàn cầu trong những tháng gần đây.
Liệu việc mất xếp hạng AAA này có thực sự khác biệt?
Trên thực tế, thị trường tài chính đã bắt đầu tuần mới với phản ứng khá tầm thường trước quyết định của Moody's vào tuần trước về việc tước bỏ xếp hạng tín dụng Aaa của Mỹ, với một số người tham gia thị trường kỳ vọng rằng hành động này sẽ không gây thiệt hại lâu dài cho giá tài sản Mỹ - giống như trường hợp xếp hạng của Mỹ bị hạ cấp lần đầu tiên vào năm 2011.
Tuy nhiên, với môi trường kinh tế vĩ mô toàn cầu đầy thách thức và tình hình tài chính Mỹ ngày càng xấu đi, đây có thể chỉ là một ước mơ không thực tế.Nhiều chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành đã tuyên bố rằng một chỉ số quan trọng cần theo dõi trong những tháng tới là cái gọi là "phí bảo hiểm kỳ hạn" của trái phiếu kho bạc Mỹ.
Vào tháng 8/2011, khi S&P Global trở thành tổ chức xếp hạng lớn đầu tiên trong số ba tổ chức xếp hạng lớn hạ xếp hạng AAA của Mỹ, điều này hầu như không gây ra nhiều phản ứng tiêu cực, vì trái phiếu kho bạc Mỹ vẫn được coi là tài sản an toàn nhất trên thế giới. Mặc dù quyết định lịch sử chưa từng có tiền lệ của S&P vào thời điểm đó, nhưng nhu cầu đối với trái phiếu kho bạc Mỹ thực sự đã tăng vọt sau khi bị hạ xếp hạng, với lợi suất và phí bảo hiểm kỳ hạn giảm mạnh.
Nhưng hiện tại, tình huống này khó có thể xảy ra lần nữa.
Năm 2011, tỷ lệ nợ công so với GDP của chính phủ liên bang Mỹ đã đạt 94%, mức cao kỷ lục vào thời điểm đó, phản ánh sự gia tăng chi tiêu của chính phủ để chống lại cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu từ năm 2008 đến 2009. Tuy nhiên, lãi suất quỹ liên bang chỉ là 0,25%, và tỷ lệ lạm phát ở mức 3% và đang trên đà giảm, giảm xuống còn 0% vài năm sau đó, chỉ quay trở lại mức 3% trong thời kỳ đại dịch năm 2020.
Ngày nay, tình hình đã khác rất nhiều. Dữ liệu của Moody's cho thấy nợ công của Mỹ chiếm khoảng 100% GDP và dự kiến sẽ tăng lên 134% trong thập kỷ tới; lãi suất chính thức vượt 4%. Mặc dù tỷ lệ lạm phát hiện đã giảm xuống còn 2,3%, nhưng dự kiến sẽ tăng trở lại khi thuế quan đẩy giá cả lên cao. Trong khi đó, kỳ vọng lạm phát ngắn hạn và dài hạn của người tiêu dùng đã đạt mức cao nhất trong nhiều thập kỷ.
Mặc dù thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ trị giá 29 nghìn tỷ USD vẫn là nền tảng của hệ thống tài chính toàn cầu, nhưng những rủi ro chính sách ngày càng tăng ở Mỹ đang thúc đẩy các quốc gia khác trên toàn cầu xem xét lại mức độ tiếp xúc với tài sản Mỹ, bao gồm trái phiếu kho bạc - một quá trình "phi đô la hóa" đang diễn ra.
Từ góc độ định giá thị trường tín dụng, ngành công nghiệp thậm chí dường như dự đoán rằng xếp hạng tín dụng quốc gia của Mỹ cuối cùng sẽ bị hạ bậc sáu bậc xuống còn BBB+ trong tương lai, chỉ cao hơn một chút so với mức đầu tư (BBB-).
Liệu phí bảo hiểm kỳ hạn trái phiếu kho bạc Mỹ có thể tăng cao hơn nữa không?
Xét đến những yếu tố này, có thể không khó để kết luận rằng, không giống như năm 2011, "phí bảo hiểm kỳ hạn" trái phiếu kho bạc Mỹ - phí bảo hiểm rủi ro mà các nhà đầu tư yêu cầu để nắm giữ trái phiếu dài hạn hơn là lăn lại nợ ngắn hạn - có thể tăng cao hơn sau lần hạ bậc xếp hạng này, đặc biệt là khi xét đến điểm khởi đầu tương đối thấp của nó.
Thật vậy, trước khi Moody's hạ bậc xếp hạng vào thứ Sáu tuần trước, phí bảo hiểm kỳ hạn trái phiếu kho bạc Mỹ đã đạt mức cao nhất trong một thập kỷ, hiện là 0,75% - hoặc 75 điểm cơ bản. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn đáng kể so với mức năm 2011 và vẫn ở mức thấp so với tiêu chuẩn lịch sử.
Trong lịch sử, lần cuối cùng động lực nợ hoặc lạm phát của "Chú Sam" đáng lo ngại như hiện nay, phí bảo hiểm kỳ hạn cao hơn nhiều. Trong những năm 1970, khi kinh tế Mỹ rơi vào tình trạng suy thoái kèm theo lạm phát (stagflation), phí chênh lệch kỳ hạn đã tăng lên 5%, trong khi vào đầu những năm 1980, sau cuộc suy thoái "cú sốc Volcker" do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) áp dụng lãi suất hai con số để kiềm chế lạm phát hai con số, phí chênh lệch kỳ hạn ở mức khoảng 4%.
Emanuel Moench, giáo sư tại Trường Tài chính và Quản lý Frankfurt và là người đồng sáng tạo ra mô hình phí chênh lệch kỳ hạn "ACM" của Fed New York, chỉ ra rằng: "Với những thách thức tài chính mà Mỹ phải đối mặt, phí chênh lệch kỳ hạn đã tăng đáng kể trong ngắn hạn và có thể tiếp tục tăng trong tương lai. Một số nhà đầu tư lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng nợ tự thực hiện - khi tỷ lệ nợ/GDP cao đẩy lãi suất lên, làm tăng gánh nặng lãi suất của chính phủ và thu hẹp không gian giải quyết nợ thông qua tăng trưởng, điều này có thể đẩy phí chênh lệch kỳ hạn lên cao hơn."
Câu hỏi quan trọng là: Đâu là trần?Lịch sử cho thấy rằng có nhiều dư địa để phí chênh lệch này tăng lên trước khi Mỹ thực hiện kỷ luật tài chính nghiêm túc hoặc trước khi lãi suất thị trường gây áp lực quá mức lên các hộ gia đình, doanh nghiệp và chính phủ liên bang.
Một số nhà phân tích dự đoán lãi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm sẽ tăng thêm 50 điểm cơ bản trong năm nay, đẩy nó lên mức quan trọng 5% - ngưỡng tâm lý đối với hầu hết các nhà đầu tư và cũng là mức cao nhất sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu mà "trụ cột định giá tài sản toàn cầu" này đạt được vào tháng 10/2023.
Như Moench đã nói, với mức độ bất ổn tài chính cao và độ tin cậy chính sách thấp hiện nay, trái phiếu kho bạc Mỹ đang ở trong "thời điểm mong manh". Trong khi đó, môi trường toàn cầu cũng bắt đầu căng thẳng - tuần này, lãi suất trái phiếu Nhật Bản kỳ hạn 30 năm cũng tăng vọt lên mức cao kỷ lục...
