Vào thứ Tư (ngày 21 tháng 5) theo giờ địa phương, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) tuyên bố rằng nguy cơ gián đoạn nguồn cung đáng kể trong tương lai đang gia tăng do sự tập trung ngày càng cao của nguồn cung khoáng sản quan trọng vào một số ít quốc gia, cùng với sự gia tăng các hạn chế xuất khẩu.
IEA lưu ý rằng trong khi thị trường khoáng sản quan trọng hiện nay dường như có nguồn cung đủ và giá cả thấp hơn nhiều so với mức đỉnh vào năm 2021 và 2022, thì sự tập trung thị trường đối với khoáng sản quan trọng lại đang tăng lên chứ không phải giảm, đặc biệt là ở các giai đoạn luyện kim và chế biến.
Theo Báo cáo Thị trường Khoáng sản Quan trọng hàng năm của IEA, trong số đồng, liti, niken, coban, than chì và quặng đất hiếm, thị phần trung bình của ba quốc gia sản xuất hàng đầu đối với mỗi loại khoáng sản đã tăng từ khoảng 82% vào năm 2020 lên 86% vào năm 2024.
Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol đã viết: "Trong thế giới ngày nay với căng thẳng địa chính trị gia tăng, khoáng sản quan trọng đã trở thành một vấn đề hàng đầu để bảo vệ an ninh năng lượng và kinh tế toàn cầu."
"Báo cáo mới đánh giá mức độ nghiêm trọng của các vấn đề quan trọng và đề xuất các biện pháp để tăng cường khả năng phục hồi và đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng - một vấn đề cốt lõi để đảm bảo độ tin cậy, khả năng chi trả và tính bền vững của năng lượng trong thế kỷ 21."
IEA tin rằng trong khi các nhà hoạch định chính sách đã bắt đầu giải quyết những thách thức liên quan, thì phân tích chi tiết các dự án được đề xuất cho thấy sự đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng sẽ vẫn diễn ra chậm chạp. Dựa trên môi trường chính sách và xu hướng đầu tư hiện tại, thị phần của ba quốc gia cung cấp hàng đầu chỉ được dự kiến sẽ giảm nhẹ trong thập kỷ tới.
Birol cảnh báo: "Ngay cả khi thị trường dường như có nguồn cung đủ, chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng vẫn rất dễ bị tổn thương trước các sự kiện thời tiết khắc nghiệt, sự cố công nghệ hoặc gián đoạn thương mại. Bất kỳ cú sốc cung ứng nào cũng có thể gây ra hậu quả sâu rộng, đẩy giá tiêu dùng lên cao và làm xói mòn khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp."
Tuần trước, Guinea, nhà sản xuất bô xít lớn thứ hai thế giới, đã thông báo thu hồi 51 giấy phép khai thác, bao gồm cả giấy phép khai thác bô xít, vàng, kim cương, than chì và quặng sắt. Đáp lại tin tức này, hợp đồng tương lai alumina giao dịch nhiều nhất trên Sở Giao dịch Hàng hóa Thượng Hải đã chạm đến giới hạn giá hàng ngày vào thứ Sáu.
Báo cáo của IEA cũng chỉ ra rằng cán cân cung cầu đang có nguy cơ trong thập kỷ tới khi động lực đầu tư vào khoáng sản đang suy yếu: chi tiêu liên quan chỉ tăng 5% vào năm 2024, giảm so với mức 14% vào năm 2023. Các hoạt động thăm dò đã bị đình trệ vào năm 2024, làm gián đoạn xu hướng tăng từ năm 2020.
Báo cáo đặc biệt nhấn mạnh những rủi ro đáng kể mà thị trường đồng phải đối mặt. Khi các quốc gia mở rộng xây dựng lưới điện, nhu cầu đồng sẽ tăng mạnh, nhưng quy mô dự trữ dự án mỏ đồng hiện tại cho thấy có thể có khoảng cách cung ứng 30% vào năm 2035.
Các hạn chế xuất khẩu ngày càng tăng cũng có thể ảnh hưởng đến an ninh cung ứng. Trong số các khoáng sản chiến lược liên quan đến năng lượng được đề cập trong báo cáo, 55% đã phải chịu một số hình thức kiểm soát xuất khẩu. Hơn nữa, phạm vi hạn chế đang mở rộng, không chỉ bao gồm nguyên liệu thô và các sản phẩm tinh chế mà còn cả công nghệ chế biến.
